Als je kind (veel) te vroeg geboren wordt, betekent dat dat je in het eerste jaar constant afweegt wat je wel of niet kunt doen met je baby. Zo ook een moeder in een van mijn workshops Babypraat Babygebaren. Zij had haar dochter niet meegenomen om overprikkeling te voorkomen. Heel verstandig, zij kent haar kind immers het beste en als ze onrustig wordt van andere mensen of een andere omgeving dan moet je dat niet doen. Babygebaren is wat mij betreft ook typisch iets wat men in de vertrouwdheid van het gezin doet.

Tijdens mijn workshops richt ik me op de ouders. Voor baby’s tot een maand of acht hebben groepsbijeenkomsten weinig zin. Dit omdat het moment waarop een baby alert is en zin heeft om te leren nog niet te sturen is. Ouders kunnen met hun baby spelen of gebaren als de baby hier zin in heeft. Niet op een vast moment omdat er dan een workshop is gepland. Dus baby’s zijn welkom, maar zij zitten het liefste veilig bij de ouder op schoot, of mogen als ze dat willen vrij spelen op de grond.

Als er dreumesen zijn, is het weer een ander verhaal.

Terug naar de moeder van het te vroeg geboren meisje. Zij vroeg mij op welke leeftijd je begint met babygebaren bij een premature baby en of je een kind niet te veel overprikkelt als je babygebaren gebruikt.
Beide zinnige vragen. Wat de overprikkeling betreft kon ik meteen antwoord geven, wat babygebaren bij premature baby’s betreft, vond ik het verstandiger om eerst wat extra informatie op te zoeken.

Overprikkeling
Baby’s laten het duidelijk merken als ze te veel input krijgen, je moet er als ouder of verzorger alleen oog voor hebben. Het verbreken van oogcontact is een van de duidelijkste aanwijzingen dat het een baby even te veel wordt. De meeste ouders gaan hierdoor van nature rustiger en/of minder praten, en bij het gebaren is dit ook een indicatie om dat rustiger te gaan doen of even achterwege te laten. Als een baby wegkijkt kun je dat rustig nog benoemen met een woord en gebaar dat hij moe is en dan het interactie moment afronden.

Ook het lichamelijk onrustig worden of het veranderen van de kleur van het gezicht waarschuwen je dat het even genoeg is geweest voor je baby. Uiteindelijk gaan baby’s dan ook huilen, maar er zijn genoeg signalen voor het huilen om de prikkels te verminderen en je baby te helpen om de rust te vinden.

Voor baby’s is het het prettigst als je je tempo zo vertraagd dat zij het makkelijk bij kunnen benen, ook al is dat voor jouw gevoel een soort slow-motion.

De filmpjes van de Social Baby laten hier mooie voorbeelden van zien.

Babygebaren met te vroeg geboren baby’s

In de internationale wetenschappelijke literatuur vind ik alleen dat sommige kinderen die prematuur geboren zijn later taal- en spraakproblemen kunnen ontwikkelen. Dit kan betekenen dat het gebruik van babygebaren kan helpen in een gezin met een te vroeg geboren kindje. Sommige (buitenlandse) babygebaren websites verklaren dat ouders de taalontwikkeling van premature baby’s enorm kunnen stimuleren met babygebaren. Hier is echter nog geen onderzoek naar gedaan.

In het algemeen adviseer ik dat je kunt beginnen met gebaren als je daar zelf klaar voor bent. Je praat immers ook vanaf de geboorte tegen je kind. Je maakt de gebaren rustig en langzaam, jonge kinderen hebben moeite om snelle bewegingen bij te houden. Elke ouder moet er rekening mee houden dat het lang kan duren voordat een baby fysiek in staat is om een van de gebaren terug te maken. Als je dat geduld op kunt brengen is er niets op tegen om een aantal vaste gebaren te introduceren, ook bij een premature baby. Vaak beginnen ouders met het voordoen van babygebaren als een kind 6 tot 12 maanden oud is. Omdat de ontwikkeling van een prematuur kindje langzamer verloopt dan bij een voldragen kind van dezelfde kalenderleeftijd zou je de leeftijd waarop je begint iets kunnen verschuiven. Dit vooral omdat veel ouders het moeilijk vinden om te blijven gebaren als hun kind nog geen gebaren terug maakt.

Op het moment dat je kindje meer controle over de eigen armen en handen gaat krijgen, heb je meer kans dat ze gebaren kunnen gaan nadoen. Je merkt dit bijvoorbeeld doordat ze de eigen handjes vastpakken of een rammelaar kunnen bewegen.

De taalontwikkeling en daarmee ook de gebarenontwikkeling varieert enorm bij kinderen, ook als ze op tijd geboren zijn. Zo ben ik bij beide kinderen met vier maanden begonnen met gebaren. Mijn zoon gebaarde met zes maanden  terug, maar mijn dochter pas met tien maanden. Begin dus zonder verwachtingen aan het gebaren en vertrouw erop dat je kind er gebruik van gaat maken als hij of zij zo ver is.

In het kort:

• Babygebaren passen ook in een gezin met een te vroeg geboren kindje.
• Kijk goed naar je kind als je met haar aan het spelen bent, als ze weg gaat kijken of onrustig wordt is het tijd om even te stoppen.
• Als je kind in staat is om iets met zijn handjes te pakken en dit te onderzoeken (een rammelaar bijvoorbeeld) is dat een teken dat hij eenvoudige handgebaren ook zou kunnen maken.
• Pas je tempo aan aan je kind. Langzaam is goed voor alle baby’s maar nog belangrijker voor prematuur geboren kindjes.
• Meer tips over het introduceren van babygebaren vind je in het boek Babypraat, gebaren met je baby en dreumes.